13 Doroczna Wystawa GTF – 1968

Nie łatwo o bardziej adekwatne określenie sensu sztuki od cytowanego na wstępie zdania. U podstaw wszelkiej działalności artystycznej zawsze była, jest i będzie ciekawość artysty wyrażająca się w wiecznym poszukiwaniu prawdy o człowieku i otaczającym go świecie.
Pisząc te słowa w odniesieniu do fotografii nie mam zamiaru włączać się do dyskusji; czy fotografia jest czy nie jest sztuką? Na pytanie powyższe dała odpowiedź sama fotografia w czasie swej krótkiej około stuletniej historii. Okres ten to dzieje jej kolejnych wzlotów i upadków schodzenia na manowce w chwilach prób naśladownictwa malarstwa i grafiki i wspinania się na wyżyny w chwilach gdy podejmowała próby odnalezienia sobie tylko właściwych środków wyrazu w procesie organizacji widzenia rzeczywistości. Tak rozumiany sens fotografii nie ogranicza się do pojęcia „fotogramu” lecz do zespołu działań artysty fotografika, wynikających ze złożoności i wielowarstwowości fotografii.
Świadomy dobór tych warstw, racjonalne i proporcjonalne zestawienie, wzajemne sobie podporządkowanie w rezultacie prowadzi do powstania dzieł oryginalnych, niepowtarzalnych, właściwych danemu twórcy okresowi i warunkom w jakich powstały Mówiąc o złożoności fotografii należy właściwie określić rolę czynnika sensu stricto technicznego, który co prawda leży u podstaw twórczości artysty fotografika, ale nie określa jeszcze jego w niej roli. Wprawdzie otaczający nas świat i zachodzące w nim zjawiska z równą uległością dają się rejestrować temu kto bezwiednie posługuje się aparatem fotograficznym, lub temu kto w swych poczynaniach liczy na przypadkowość, sprawa fotografii jako sztuki pozostaje sprawą otwartą. Dobre opanowanie czynnika technicznego pozwala fotografikowi uwolnić się od wszelkich ograniczeń techniki fotograficznej, czyni go wolnym twórcą, stwarza warunki do wzbogacenia swego dzieła o czynnik emocjonalny odautorski. Czynnik ten polegający nie na zabiegach technicznych, lecz na wzmożeniu znaczenia elementów emocjonalnych, na uczulonej wrażliwości plastycznej pociąga za sobą potrzebę pomysłowości, inwencji twórczej, krytycznego umysłu, oryginalności spojrzenia zdolnego do uogólnień, syntetycznego sposobu myślenia.
Tak wzbogacona fotografia przestaje być dokumentem zjawisk, staje się dokumentem stosunku artysty do tych zjawisk, do człowieka i otaczającego go świata, nadaje nowe znaczenie zjawiskom i przedmiotom, wzbogaca je o nowe prawdy i wartości, organizuje widzenie rzeczywistości, staje się sztuką.
Pozwoliłem sobie na kilka powyższych refleksji na marginesie XIII Do-rocznej Wystawy G.T.F. Znając skromność i świadomość własnej niedoskonałości twórców tej wystawy mogę bez obaw stwierdzić, że chociaż twórczość ich w niektórych wypadkach nie dorównuje jeszcze twórczości koryfeuszy fotografii, to istnieje coś co pozwała oceniać ich tymi samymi kategoriami; zadanie które sami sobie postawili nakazujące im szukać prawdy o człowieku, o świecie, o otaczających nas zjawiskach i przedmiotach.
Fotografują już od piętnastu lat, stając się coraz bardziej wrażliwymi ludźmi. Stale przybywa im nowych fotogramów które zanim powstały w swej ostatecznej formie wymagały wielu przemyśleń. Są do nich bardzo przywiązani bo zawierają jakąś cząstkę ich samych. Dzielą się z nami własnymi autentycznymi wzruszeniami, własną wrażliwością na wielkie i małe sprawy naszego świata i to jest właśnie piękne, zasługujące na szacunek.
Fotogram jak każde inne dzieło sztuki świadczy o jego twórcy wydaje mu świadectwo, pozwala prześledzić jego sposób zdolności selekcjonowania; kojarzenia zjawisk, określa jego wrażliwość i inteligencję. Pozwala odpowiedzieć na pytanie, na ile przy wszystkich ograniczeniach techniki fotograficznej stał się wolnym twórcą? Możliwość odpowiedzi na to pyta-nie pozostawiam tym do których adresowana jest ta wystawa.
Hieronim Świerczyński