47 Doroczna Wystawa GTF – 2002

Kilkanaście lat temu Jerzy Busza, komentując XXXI Doroczną Wystawę Fotografii GTF-u, określił ją mianem fotograficznego Hyde Parku. I tym razem nie jest inaczej – ilu autorów, tyle odmiennych poetyk, uniemożliwiających budowę jednolitej ekspozycji Otwarty, pozbawiony wiodącego tematu konkurs nieuchronnie przynosi w efekcie ogromną różnorodność. Jaki obraz gorzowskiej fotografii wyłania się z tej przedstawionej jury mozaiki?
Co można zauważyć przede wszystkim, to fakt, iż doroczne pokazy GTF-u od kilku lat przerodziły się w prezentacje głównie najmłodszego pokolenia fotografów. Dominują tu wyraźnie studenci poznańskiej ASP, a sekundują im ze zmiennym szczęściem uczniowie z pracowni fotografii Młodzieżowego Domu Kultury i Liceum Plastycznego. Autorzy średniego i starszego pokolenia, które jeszcze kilka lat temu nadawały ton wystawie, reprezentowani są nielicznie (J. Trojan, R. Tomczuk, M. Granops, L. Olechnowicz). Próbą przezwyciężenia tego stanu rzeczy jest nowy regulamin, ustanawiający obok konkursu drugą część wystawy – tzw. Salon Zaproszonych, w ramach którego prezentowane są zestawy autorskie bardziej doświadczonych twórców z GTF-u (Perczyński, Amarowicz-Budziszewska, Fronckiewicz). Miejmy nadzieję, że ta próba przyciągnięcia na powrót autorów, którzy oddali pole młodszej generacji, trwale wpłynie na podwyższenie ogólnego poziomu ekspozycji i stworzy ciekawą płaszczyznę porównawczą. W tym roku, także artyści niezrzeszeni w towarzystwie biorą udział w Salonie Zaproszonych (Liksztet, Woś, Leśniak, Zawadzki, Kuszela, Morcinek, Nowacki, Birgus, Konopka, Szurkowski, Mańkowski).
Zdecydowanie najwyższy poziom na wystawie pokonkursowej prezentują prace dwóch studentów poznańskiej ASP: Daniela Adamskiego i Andrzeja Janczewskiego. Najwyższą drugą nagrodę jury przyznało Danielowi Adamskiemu, pomimo poważnych problemów autora z budową zestawów złożonych z kilku fotografii Sędziowie zdecydowali się dokonać dość radykalnej selekcji w czterech przedłożonych przez niego zestawach, przede wszystkim dlatego, że prace nie dopełniały się wzajemnie, co jest podstawową regułą tego typu wypowiedzi. Zdjęcia były zestawione według mylnego klucza, polegającego na prezentacji obok siebie różnych wariacji na jeden temat. Układ ten zmusił jury do wybrania z każdego zestawu po jednej, najtrafniejszej zdaniem sędziów fotografii. Jestem głęboko przekonany, iż ta restrykcyjna selekcja nie uszczupliła ładunku intelektualnego i treściowego wystawy Mankament ten zadecydował o nie przyznaniu w tym roku pierwszej nagrody, nie świadczy to jednak o słabym poziomie poszczególnych prac autora, wręcz przeciwnie – obrazy przedstawione przez niego wyróżniają się świadomym operowaniem tworzywem fotograficznym Zdjęcia te oparte są na daleko idącej deformacji utrwalonej rzeczywistości. Zdecydowanie najsilniejszym punktem Adamskiego jest umiejętność niezwykle sugestywnego operowania barwą. Fotografie “rozgrywa” od subtelnej, niemal monochromatycznej palety, do śmiałych zderzeń barwnie skontrastowanych ze sobą płaszczyzn.
Andrzej Janczewski w swoim nagrodzonym tryptyku ukazał natomiast strukturę płaszczyzny lodu pokrytej śniegiem. Opowieść o fakturze materii autor trafnie wprowadził w poddany geometrycznym rygorom układ kompozycyjny, który został dodatkowo zwielokrotniony sposobem ekspozycji zdjęć, oprawionych w dobrze dopasowane passe-partout.
Duża kultura podania zdjęć jest bez wątpienia silnym atutem dwóch najwyżej nagrodzonych zbiorów fotografii. Niestety, muszę z żalem stwierdzić, że w przytłaczającej większości przypadków zauważyć tu można dużą nonszalancję, a przecież dobra oprawa może stanowić o końcowym efekcie estetycznego oddziaływania obrazów na widza. Kolejnym poważnym niedociągnięciem dużej części prezentowanych na wystawie prac jest ich słaby poziom techniczny, przede wszystkim wyraźna nieumiejętność wyzyskania z materiału czarno – białego pełnej skali szarości.
Pozostałe nagrodzone i wyróżnione zdjęcia są również bez wątpienia godne zainteresowania. Szczególnie zwracają na siebie uwagę wysoce estetyczną formą i klasycznym doborem tematów barwne prace M. Granops i R. Tomczuka. Warto także po raz kolejny odnotować harmonijną współpracę GTF-u z Miejskim Zakładem Komunikacji, reprezentowanym w jury przez dyrektora Eugeniusza Gajewskiego, który wydatnie wspiera poczynania towarzystwa.
Podsumowując, muszę przyznać, że odczuwam silną pokusę pominięcia odpowiedzi na sformułowane w pierwszym akapicie pytanie o stan gorzowskiej fotografii. Jakakolwiek diagnoza wydaje się w tym przypadku niezwykle trudna, wręcz niemożliwa, ponieważ na wystawie brakuje prac większości pierwszoplanowych postaci gorzowskiego środowiska. Wystawę tę jednak, pomimo licznych braków w obsadzie autorskiej, można uznać za krok naprzód w stosunku do zeszłorocznej ekspozycji. Wpływa na to przede wszystkim krystalizacja dwóch młodych, silnych osobowości twórczych. Z kolei autorzy tak wypróbowani na gorzowskiej scenie jak M. Granops, R. Tomczuk, L. Olechnowicz i J. Kostanecki po raz kolejny udowodnili swoje umiejętności. Mocno widoczna w Towarzystwie Fotograficznym obecność młodych, dobrze wykształconych autorów z pewnością wpłynie na dalszy rozwój sztuki fotograficznej w Gorzowie, czego Państwu i kierującemu od lat towarzystwem M. Łazarskiemu serdecznie życzę.
Maciej Szymanowicz