Aleksander Gladielow – Niepotrzebni

Oskarżenie
Czy w czasach, gdy człowieka atakują zewsząd dewaluujące się wzajemnie obrazy, możliwe jest doznanie poprzez nie poczucia winy? Do tego winy rzadkiego dziś rodzaju, odpowiedzialności wynikającej z przynależności do wspólnoty za zło świata? Kilkadziesiąt czarnobiałych fotografii Aleksandra Gladielowa poświęconych dzieciom ulicy, zatytułowanych po prostu „Niepotrzebni” to oskarżenie każdego z oglądających je, który jest dorosły. Przejmujący fotoreportaż. O jego autorze niewiele w Polsce wiadomo. Urodzony w 1956 r zamieszkały w Kijowie, jest niezależnym ukraińskim fotoreporterem specjalizującym się w fotografii wojennej oraz społecznej Jego zdjęcia każą jednak podejrzewać, że chce on nie tylko pokazywać nieszczęścia świata, także im przeciwdziałać. Głęboko humanitarny charakter fotografii z cyklu „Niepotrzebni” jest bowiem oczywisty. A nie jest to wcale takie jednoznaczne w dzisiejszej fotografii reporterskiej Dzieci niechciane, niekochane, urodzone odchowane, lecz porzucone przez rodziców, głodne, narkotyzujące się, żebrzące, włóczące po ulicach miast, nauczone walczyć, przedwcześnie dorosłe. Gladielow fotografuje je w Kijowie, Odessie, Dniepropietrowsku, w świecie zdegradowanym przez lata komunizmu – ale przecież podobne zdjęcia mogłyby powstać także w kraju bogatym. Dorośli są w tym świecie obecni, ale jako tłum, przechodzą obok nawet gdy nimi się zajmują (zresztą wyłącznie w specjalnych ośrodkach) Najgorsza jednak jest być może wiedza, że dzieci na zdjęciach Gladielowa nie zmusiła do żebrania życia na ulicy patologiczna sytuacja ich rodzin, ale zwykła bieda Ilu z nich będzie potrafiło, będzie miało szansę żyć w przyszłości inaczej? To wielkie oskarżenie polityki każdego kraju, który do takiego nieszczęścia doprowadza Siła „Niepotrzebnych” nie wynika jednak tylko z tematu Aleksander Gladielow to znakomity fotoreporter Jego zdjęcia mają swoją własną ekspresję – zbudowaną na mroku, który zawsze rozjaśnia odrobina światła Ta plastyka części zdjęć – zrobionych w nocy w odbiorze dominuje nad całym reportażem Współgra z bolesnym życiem jego bohaterów, w którym przecież jest miejsce na radość, chwilę swobody. Ale w zdjęciach Gladielowa dochodzi też do innej szczęśliwej symbiozy. czystości formalnej zdjęć, emocjonalnej delikatności autora i prawdy życia Dlatego ich wymowa jest tak prosta – i tak porażająca
Andrzej Niziołek