W ciągu pięciu lat swego istnienia konkurs fotograficzny w Trzciance szybko awansował do czołówki tego typu imprez. Jego hasło „Portret” stwarza zarówno ułatwienia jak też utrudnienia. Fotografowanie wybranych osób to przecież podstawowy odruch każdego posiadacza kamery. Ale przekonanie innych o znaczeniu takiego wizerunku jest już trudne, tym bardziej, gdy trzeba się odróżnić od autorów wielu innych portretów jakie każdy ma w pamięci, a jury obecnego konkursu miało ponadto na podłodze sali gimnastycznej. Gimnastyka pośród 900 fotografii spowodowała ich konieczną redukcję do kilkudziesięciu prac wybranych na wystawę. Oczywiście każda fotografia mogłaby znaleźć jakiegoś zwolennika, ale w istocie nie tak wiele było przykładów biegłości warsztatowej i umiejętności przekazania swoich przemyśleń. Przyznanie nagród może być interpretowane jako wskazanie na wiodące sposoby pracy z fotografią. Ale takich wzorcowych rozwiązań zwłaszcza dzisiaj, nie ma. Można wyróżnić co najwyżej pewne zdyscyplinowanie indywidualnych poszukiwań. Świadomość współczesnych ludzi zalewana jest informacjami, paraliżowana poczuciem względności różnych wzorów, niepokojona przez potrzebę znalezienia nowych formuł – politycznych, ekonomicznych czy etnicznych – które uczyniłyby świat bardziej przyjaznym i uporządkowanym. Wszystko to znajduje też odbicie w portretach ludzi. Zarówno tych, które są ucieczką w krainę marzeń, jak i tych, które akcentują dezintegrację. Tych, które w prosty sposób rejestrują spojrzenia i mimikę ludzi, i tych gdzie obraz ulega skomplikowanym przekształceniom. Dzisiaj zupełnie nie na miejscu byłby dawny typ portretu, odwołujący się do atmosfery mieszczańskiego ustabilizowania. Nagrodzone prace – i wiele pozostałych – wyrażają więc napięcie i trwanie w nieokreśloności, ale nie ma tam postawy nihilizmu czy brutalnego demontażu. Ich przesłaniem jest badanie i wrażliwość na materię wizualnego świata. Być może to właśnie tematyka portretu (który jest spotkaniem z inną osobą i zaangażowaniem się w pozytywny niemal zawsze dialog) sprawia, że nieokreśloność kojarzy się raczej z kreatywnością niż z rozpadem. Na zasadzie postscriptum można jeszcze wspomnieć o problemie fotografii kolorowej, stale powtarzającym się na takich konkursach. Coraz większa jej ilość nie idzie w parze ze wzrostem jakości. Z jednej strony powodem może być zdawanie się na odbitki z maszyny kopiującej, ale przede wszystkim wynika to z powierzchownego rozumienia funkcji koloru. Wśród różnych czynników przekazu fotograficznego kolor w największym stopniu predestynowany jest do ekspresji, a nie do opisu rzeczy. Myślę, że szansą na wyminięcie wielu warsztatowych problemów z kolorem jest rozwój elektronicznych metod obróbki obrazu. W każdym razie, jeżeli na konkursach z reguły zwyciężają prace monochromatyczne nie jest to wynikiem uprzedzeń jury do koloru, ale wynika z premiowania kontroli nad środkami wyrazu.
Adam Sobota
Protokół z obrad jury V Ogólnopolskiego Konkursu Fotografii „Portret” w dniu 27 września 2000r.
Jury w składzie:
Adam Sobota – Muzeum Narodowe – Wrocław
Marianna Michałowska – Biuro Wystaw Artystycznych – Poznań
Andrzej Biegowski – Fotoklub MC – Trzcianka
Leonard Karpiłowski – FOTO KURIER – Warszawa
Po uważnym zapoznaniu się z 901 pracami 197 autorów zakwalifikowano do wystawy 71 prac 37 autorów i przyznało następujące nagrody:
I nagrodę w wysokości 1.600 zł jury przyznało Pani Małgorzacie Kudzio (Sopot) za pracę „Maska Zasłona Duszy II”
II nagrodę w wysokości 1.400 zl otrzymał Pan Maciek J. Malinowski (Sanok) za pracę „Bez Tytułu”
III nagrodę w wysokości 1.200 zł otrzymała Pani Monika Lisiecka (Poznań) – za dwie prace „Bez Tytułu”
Wyróżnienie FOTO KURIERA jury przyznało Panu Pawiowi Kuli (Szczecin) za cykl „II Część Nocy” I-X
Nagrodę Fotoklubu MC dla najlepszego autora z Trzcianki otrzymał Pan Dawid Guźmiński.
Jury z zadowoleniem uznało, że większość prac nadesłanych na konkurs reprezentuje wysoki poziom estetyczny i techniczny. Dużą trudność sprawiła selekcja prac do wystawy. Podkreślić należy wyrównany poziom i większą niż w latach ubiegłych reprezentację fotografii barwnej. Konkurs przyniósł wiele dobrych prac wykonanych klasycznymi technikami. Sporo było też eksperymentów technicznych i formalnych. Nagrodzono zdaniem jury prace najlepsze. Niemalejące zainteresowanie jakim cieszyła się piąta edycja Konkursu „Portret” pozwala stwierdzić, że stał się on stałą pozycją na kulturalnej mapie Polski. Jury oceniając sprawną organizację konkursu ma pewność, że konkurs stanie się najważniejszym forum prezentacji portretu fotograficznego.
SPIS AUTORÓW I PRAC ZAKWALIFIKOWANYCH DO EKSPOZYCJI.
1 Jakub Marek Adamczuk – Lublin – „Pani Ania I”
2. Ewa Baran – Kraków – „Kalwaria II”
3. Piotr Blajerski – Kalisz – „Ma mere”
4. Jerzy Chaberek – Łomża – „Autoportret”, „Portret zapamiętany”, „Weronika”, „Oczekiwanie”
5. Jan Drzewiecki – Płock – „Żona”, „Marmurowy portret”
6. Jakub Fabirkiewicz – Bielsko Biała – „Aniela”, „Aniela II”
7. Anna Flaga – Żory – „Delikatność”
8. Hubert Grajczak – Poznań – „Sen o…”, „Nieobecność”, „Marek”
9. Dawid Guźmiński – Trzcianka – „Marsz smutku”
10. Mariusz Hartel – Kętrzyn – „Siostry”
11. Leszek Hoffman – Poznań – „Avenue Victor Hugo”, „Ćma”
12. Karolina Koka-Stelmach – Reptowo – „Fotografia rodzinna”
13. Zbigniew Kot – Kraków – „Spojrzenie”
14. Małgorzata Krymarys – Byczyna – „Solpol”
15. Andrzej Kucharski – Grodzisk Mazowiecki – „Portret”
16. Małgorzata Kudzio – Sopot – „Maska zasłona duszy II” – I nagroda
17 Paweł Kula – Szczecin – „II część nocy” cykl I-X – wyróżnienie
18. Katarzyna Laskus – Słupsk – „Dziadek Morawski”
19. Monika Lisiecka – Poznań – „XXX”, „XXX” – III nagroda
20. Olga Majrowska – Warszawa – „Na manowcach-droga w polu”
21. Łukasz Maklakiewicz – Bydgoszcz – „Proszę- autoportret”, „Metamorfozy III”
22. Maciek J Malinowski – Sanok – „ Bez Tytułu” – II nagroda
23. Bartłomiej Matuszewski – Warszawa – „Rampa”
24. Paweł Olearka – Rzeszów – „XXX” I-III cykl, „XXX”
25. Agata Pankiewicz – Kraków – „Znaki ludzi” II
26. Ryszard Poprawski – Zielona Góra – „Twarzą w twarz” I-IX
27. Wojciech Pruś – Częstochowa – „Autoportret”
28. Ewa Przytuła – Suwałki – „Nocą”
29. Przemek Sienkiewicz – Wasilków – „Inga” II
30. Piotr Stachowiak – Kowanówko – „Sonia”
31. Andrzej Staszok – Ostrów Wielkopolski – „Bez tytułu”, „Pianista”
32. Kamil Strudziński – Radom – „Muza”
33. Marek Szczepański – Grudziądz – „German Migawa – fotograf”
34. Brunon Wąsowski – Kraków – „XXX”
35. Andrzej Wiśliński – Warszawa – „I”
36. Piotr Wójcik – Kłodzko – „Miodowe lata”
37. Ireneusz Zjeżdżałka – Września – „ Bartosz Maria Myszkiewicz”, „Portret podwójny z gitarą”, „Przyjaciółka mojej siostry”, „Portret podwójny z paczką chrupek”